Van’da yıllar önce başlatılan ve halen devam eden Doğu Anadolu Kalkınma Ajansı ile Van Valiliği öncülüğündeki Eski Van Şehri canlandırma çalışmaları hız kesmeden sürüyor. Eski Van Şehir yerleşkesinde bulunan Hüsrev Paşa Camii ve Kaya Çelebi Camii, vatandaşların ibadetine açılmış durumda. Ancak vatandaşlar, Kaya Çelebi Camii’nin hem ibadethane hem de müze olarak hizmet vermesi gerektiğini ifade ediyor. Böyle bir düzenlemenin, kent turizmine önemli katkılar sağlayacağına dikkat çekiliyor.
“MÜZE OLARAK KULLANILSIN”
Konuyla ilgili gazetemize açıklamada bulunan Ali Kayhan isimli vatandaş, “Kaya Çelebi Camii kendimi bildim bileli sağlam bir şekilde yerinde duruyor, eski Van Şehrinin de ayaklandırılmasıyla birlikte bence bu cami de müzeye dönüştürülmeli, isteyen yine ibadetini yapar ama daha çok müze olarak kullanılması turizm açısında da büyük katkı sağlayacağını düşünüyorum. İbadet için hali hazırda yine Hüsrev Paşa camisi var. Her iki caminin birbirine yakın olması ve her ikisinin sadece ibadete açık olarak kullanılmasının bence bir anlamı yok, Kaya Çelebi Camii hem ibadet hem müze olarak kullanılabilir. Camii içerisinde Hüsn-i hat çalışmaları yer alabilir. Bu Van için önemli bir kazanım olacağına inanıyorum” dedi.
Van’ın zengin tarihinde özel bir yere sahip olan Kaya Çelebi Camii, 361 yıllık geçmişiyle eski Van’ın ibadete açık tek camisidir. Mimari yapısıyla dikkat çeken cami, büyüleyici güzelliği sayesinde turistlerin Van’da ilk ziyaret ettiği yerlerden biri haline gelmiştir. Kaya Çelebi Camii’nin iç ve dış mimarisi adeta bir sanat eserini andırır. Tek şerefeli minaresi, zarif detaylarla işlenmiş kapı ve pencereleri, üzerlerindeki bitkisel ve geometrik süslemelerle hayranlık uyandırır. Bu eşsiz süslemeler, caminin tarihi dokusunu ve estetik değerini daha da artırmaktadır. Geçmişte birçok kez zarar görmesine rağmen varlığını korumayı başaran Kaya Çelebi Camii, zamana meydan okuyan güçlü duruşuyla Van’ın tarihi ve kültürel kimliğinin bir simgesi olmuştur. Gelin, bu görkemli yapıyı yakından tanıyalım ve zengin tarihine bir yolculuk yapalım.
KAYA ÇELEBİ CAMİİ TARİHİ
Kaya Çelebi Camii, Osmanlı Dönemi’nde Koçi Bey tarafından 1660 tarihinde yapımına başlanmıştır, ancak Koçi Bey'in idam edilmesi üzerine 1663 yılında, Cem Dedemoğlu Mehmet Bey tarafından tamamlanmıştır. Cami, 1993 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü'nün yapmış olduğu restorasyondan sonra uzun yıllar sonra ibadete açılmıştır. Cami kapısının kemer alınlığı üzerinde yer alan kitabenin 1915-18 Rus-Ermeni işgali sırasında söküldüğü rivayet edilir. 17. yüzyıl Osmanlı dönem mimarisi ile inşa edilen yapı, merkezi tek kubbeli, son cemaat bölümü üzeri beş benzer kubbeyle örtülü, kuzeybatı beden duvarına bitişik kare kaideli minareden oluşmaktadır. İnşa edildiği dönemden 1915 yılına kadar kesintisiz olarak hizmet veren cami 1915 yılındaki olaylarda tahrip olduğu için 1990 yılına kadar kullanılamamıştır. Yapının beden duvarları, son cemaat bölümü, minare, mahfil bölümü ve iç mekânda doğanın olumsuz etkisi ve definecilerin tahribatı ile ciddi statik sorunlar oluşturmuştur. İlk olarak 1971 yılında başlatılan onarım çalışmaları günümüze kadar dört farklı tarihte Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından yapılmıştır. Yapı, 2011 yılında Van’da meydana gelen depremde ağır hasar almıştır. Yapılan onarımda caminin kubbe, beden duvarlarının bir bölümü, son cemaat bölümü ve minaresi yeniden yapılmıştır.
KAYA ÇELEBİ CAMİSİ NEREDEDİR? KAYA ÇELEBİ CAMİSİ’NE NASIL GİDİLİR?
Kaya Çelebi Camii’ni ziyaret etmek isteyen birçok kimse caminin konumunu ve yolculuk seçeneklerini araştırıyor. Kaya Çelebi Camii Van’ın merkez ilçesi olan Tuşba’da yer almaktadır. Eski Kale yolu üzerinde 221 numaralı meskende yer alan cami Buzhane Mahallesi’nde yer almaktadır. Cami, Eski Van’ın Ortakapı Mahallesi’nde surlara yakın bir yerde konumlanmış durumda. Camiye kendi özel aracınız veya Van merkezden Kaleye giden özel halk otobüsleri kullanarak gidebilirsiniz.
KAYA ÇELEBİ CAMİİ DEPREMDE ZARAR GÖRDÜ
Kaya Çelebi Camii, Van'da 2011 yılında meydana gelen depremde zarar görerek ibadete kapatıldı. 11 yıl boyunca ibadete kapatılan ve restorasyon çalışmaları devam eden cami 9 Temmuz 2022’de Kurban Bayramı namazı sonrası tekrar ibadete açıldı. Tarihi cami, kılınan bayram namazının ardından kurban kesimi ve dualar eşliğinde yeniden hizmet vermeye başladı.
KAYA CELEBİ CAMİİ’NİN YAPISI
Cami, kare planlı ve tek kubbeli harim ile kuzeyindeki beş gözlü son cemaat yerinden oluşmaktadır. Kuzey batı köşede minaresi bulunmaktadır. İki renkli kesme taşlarla inşa edilmiş olan caminin cepheleri, değişik formlarda pencerelerle hareketlendirilmiştir. Ayrıca kuzey cephenin ortasına camiye giriş sağlayan kapı yerleştirilmiştir. Bu cephedeki kapı ve pencerelerde bitkisel ve geometrik süslemeler yer almaktadır.
Caminin içerisinde kıble duvarına yerleştirilmiş mihrab önemlidir. Düzgün kalker taşlarıyla gerçekleştirilmiş mihrap, mukarnaslı bir bordürle çerçevelenmiş, kareye yakın dikdörtgen görünüşlüdür. Geniş bir yüzey ortasında üç dilimli kemerle taçlandırılmış beş kenarlı ve mukarnas kavsaralı mihrap nişi bulunmaktadır. Mihrap, geometrik ve bitkisel süslemeleriyle önem taşımaktadır. Minaresi ise, kare kaideli ve silindirik gövdelidir. Şerefeden sonra kısa bir petek ve külahla son bulmaktadır. Cami beden duvarları, yığma dolgu yapım tekniği ile inşa edilmiştir. Beden duvarlarında dıştan yonu taş örgüsü, içten kaba yonu üzeri Horasan harç sıvalı dolgu tekniği kullanılarak inşa edilmiştir.
