İsrail tarafından 2005 yılında temelleri atılan Hava Savunma Sistemi Demir Kubbe, 2011 yılında hizmete girmiştir. İsrail, Gazze ve Batı Şeria'dan ateşlenen roket, hava topu ve füzeleri durdurmak ve imha etmek için tasarladığu hava savunma sistemi Hamas'ın başlattığı son saldırının ardından tartışmaların odağında yer aldı. Peki Demir Kubbe Sistemi nedir, özellikleri nelerdir, nasıl çalışır?
DEMİR KUBBE NEDİR, ÖZELLİKLERİ NELERDİR?
Demir Kubbe İsrailli Rafael Advanced Defense Systems şirketi ve İsrail Havacılık ve Uzay Endüstrisi tarafından geliştirilmiş, taşınabilir bir hava savunma sistemidir. Düzenek, 4 kilometre ila 70 kilometre uzaklıktan ateşlenen ve yörüngesi, İsrail'in yaşam merkezinin dışına çıkartılacak olan kısa menzilli roketleri ve top mermilerini durdurmak ve imha etmek için tasarlanmıştır.
İsrail'in, Gazze ve Batı Şeria'dan gelebilecek roket ya da diğer hava saldırılarına karşı oluşturduğu gelişmiş bir hava savunma sistemidir. İsrail, Hamas'ın ve diğer direniş gruplarının attığı roketlerin verdiği zararı ve can kaybını en aza indirmek için 2011 yılında bu sistemi tamamlamış ve hizmete açmıştır. Temeli ise 2005'te atılmıştır; Hizbullah ve Hamas saldırılarının yoğun olduğu bir dönemde, vatandaşları korumak için çalışmalar yapılmıştır. 2011 yılında hizmete girmiştir. 7 Nisan 2011 tarihinde sistem ilk kez Gazze'den fırlatılan bir BM-21 Grad'ı başarıyla durdurdu. 10 Mart 2012'de The Jerusalem Post, sistemin Gazze'den fırlatılan ve yerleşim yeri olan bölgelere inen roketlerin %90'ını düşürdüğünü bildirdi. Kasım 2012'ye kadar, resmi açıklamalar 400'den fazla roketi durdurduğunu gösterdi. Ekim 2014'ün sonlarına doğru, Iron Dome sistemleri 1200'den fazla roketi durdurdu. Çalışma şekli ise atılan füzeyi tanımlamak, hedefe kilitlenmek ve roketi veya füzeyi havadayken imha etmektir. Sistem, hizmete girdiği 2011 yılından bu yana atılan her 10 füzeden 8 tanesini havada vurmuştur. Günümüzde de kullanılmaktadır.
2011'den 2021'e kadar ABD, Demir Kubbe savunma sistemine toplam 1,6 milyar ABD doları katkıda bulundu. 2022'de ABD Kongresi, 1 milyar $ ek destek paketi sunulması kararını onaylamıştır.
Gelecekte bataryalar Sa'ar 6 sınıfı denizde korvetlere konuşlandırılacak ve İsrail'in Barak 8 füze sistemi ile birlikte açık denizdeki gaz platformlarını koruyacak.
Demir Kubbe, Arrow 2, Arrow 3, Demir ışın, Barak 8 ve Davud Sapanı'nın da içinde bulunduğu, İsrail'in geliştirmekte olduğu çok katmanlı füze savunma sisteminin bir parçasıdır.
DEMİR KUBBE TEKNİK ÖZELLİKLERİ
Sistem, kısa menzilli roketlere ve 70 kilometre menzile sahip 155 mm topçu mermilerine karşı koymak için tasarlanmıştır. Üreticisine göre, Demir Kubbe olumsuz hava koşullarında gece gündüz çalışacak ve aynı anda birden fazla tehdide yanıt verebilecek.
Demir Kubbe'nin üç merkezi bileşeni vardır:
Tespit ve İzleme Radarı: Radar sistemi, bir İsrail Savunma şirketi olan ve İsrail Havacılık ve Uzay Sanayii'nin yan kuruluşu olan Elta ve IDF tarafından inşa edildi.
Savaş Yönetimi ve Silah Kontrolü (BMC): İsrailli bir yazılım şirketi olan mPrest Systems tarafından Rafael için inşa edildi.
Füze Atış Birimi: Sistem elektro-optik sensörler ve yüksek manevra kabiliyeti için birkaç direksiyon kanadı ile donatılan tamir füzelerini fırlatır. Füze Rafael tarafından üretildi.
Sistemdeki radar EL/M-2084 olarak adlandırılır. Fırlatılan roketi algılar ve yörüngesini izler. BMC, bildirilen verilere göre çarpma noktasını hesaplar ve bu bilgiyi hedefin belirtilen bölge için bir tehdit oluşturup oluşturmadığını belirlemek için kullanır. Sadece tehdit olarak algılandığında gelen roketi öngörülen çarpma noktasına ulaşmadan önce imha etmek için bir füze ateşlenir.
DEMİR KUBBE ETKİLİLİĞİ
İsrail yetkililerine göre 2012 İsrail-Gazze çatışmalarının başlangıcından 17 Kasım 2012'ye kadar Hamas'ın attığı yaklaşık 1000 füze ve roketin üçte ikisi sistem tarafından tehdit olarak algılanmadı, kalan 300 tanesi de yüzde 90 oranında etkisiz hale getirildi. Bu dönemde İsrail'in tek can kaybı Demir Kubbe sistemindeki bir arızanın ardından gelen füze saldırısı sonucu ölen üç kişi idi.
Savunma danışmanı Steven Zaloga, Demir Kubbe'nin füzelerin yüzde 90'ını imha etmesinin genellikle hava savunma sistemleri için beklenenin üzerinde, "son derece yüksek bir seviye" olduğunu belirtti. Slate, sistemin etkinlik oranının Patriot füze savunma sistemi gibi önceki sistemlere kıyasla "eşi görülmemiş" olduğunu bildirdi.
Savunma muhabiri Mark Thompson, "İsrail'in kayıp vermemesi, Demir Kubbe'nin dünyanın gördüğü en etkili, en çok test edilen füze kalkanı olduğunu gösteriyor." dedi.
2006 yılında Demir Kubbe'nin geliştirilmesinden önce Hizbullah ile yapılan savaşta 34 günlük çatışma sırasında 4.000 roket yere indi ve 53 İsrailli öldürüldü. Buna karşılık 2014 yılındaki Gazze ile yapılan 50 günlük çatışmada düşen 3.360 roket sonucu iki ölüm oldu.
25 Mart 2019'da Gazze'den atılan bir J-80 roketi Mishmeret'e düştü. Hamas'a göre J-80 doğrusal olmayan bir yolda ilerlediğinden Demir Kubbe tarafından durdurulamaz.