Okulların tatil edilmesi halinde, kadrolu öğretmenler maaşlarını tam alırken, ücretli öğretmenler o günkü ücretlerinden kesinti yaşıyor. Yıllarca eğitim alıp atanamayan birçok öğretmen, geçimlerini sağlamak için ücretli öğretmenlik yapmaya mecbur kalıyor. Ancak kar tatili gibi zorunlu durumlar, onların ekonomik sıkıntılarını daha da derinleştiriyor. Ücretli öğretmenler, sigorta primlerinin tam yatırılmaması, düşük ücretler ve ders saatine bağlı maaş sistemi gibi sorunlarla karşı karşıya kalırken, kar tatilleri gibi beklenmedik durumlar maddi kayıplarını daha da artırıyor. Bu nedenle eğitim camiasında, ücretli öğretmenlerin haklarının iyileştirilmesi yönünde adımlar atılması gerektiği vurgulanıyor.
“VAN’DA ÜCRETLİ ÖĞRETMENLERİN MÜCADELESİ VE KONUM EŞİTSİZLİĞİ”
Van’da binlerce ücretli öğretmen, öğrencilerinin eğitimde başarılı olabilmesi için büyük bir özveriyle çalışıyor. Kadrolu öğretmen ataması bekleyen bu eğitimciler, öğrencileriyle yakından ilgilenerek daha kaliteli bir eğitim sunmaya gayret ediyor. Ancak ücret konusunda ciddi bir konum eşitsizliği bulunuyor. Kadrolu öğretmenler, güvenceli maaş ve ek haklardan faydalanırken, ücretli öğretmenler aynı emeği harcamalarına rağmen düşük ücret ve güvencesiz çalışma koşullarıyla mücadele ediyor. Bu durum, özellikle kar tatili gibi beklenmedik durumlarda daha da belirgin hale geliyor. Kar yağışıyla birlikte kadrolu öğretmenler tatil haberini sabırsızlıkla beklerken, ücretli öğretmenler ise o günkü ücretlerinin kesilmemesi için okulların açık kalmasını umuyor. Son verilere göre bin 763 ücretli öğretmen bulunuyor. Eğitimde ki eşitsizliğe yönelik Yeni Doğu Gazetesine konuşan Eğitim Sen Van Şube Başkanı Murat Atabay Van’da son 10 yılın en fazla öğretmen açığının yaşandığını söyleyerek bu kapsamda ücretli öğretmenler ile eğitimin devam ettiğini ve bu kapsamda mağduriyetlerin yaşandığını belirtti. Ücretli öğretmenlere yeteri maaş ve ayrıcalık tanınmadığını kaydeden Atabay bir an önce şartların iyileştirilmesi gerektiğini kaydetti.
“ÖĞRETMEN AÇIĞI YÜKSEK”
Son yılların en fazla öğretmen açığının yaşandığını söyleyen Atabay, “Öncelikle Van’daki öğretmen açığının netleştirilmesi gerekiyor. Millî Eğitim Bakanlığı yıllardır bu verileri açıklamıyor ve öğretmen açığını gizli bir bilgi olarak tutuyor. Norm kadroların belirlenmesinde kullanılan kriterler büyük sıkıntılar barındırıyor. Örneğin, sınıf mevcutlarının en fazla 24 kişi olması gerekirken, Türkiye genelinde ve özellikle Van’ın İpekyolu ilçesinde sınıflarda 40-50 öğrenci bulunuyor. Norm kadrolar bu yüksek öğrenci sayılarına göre belirlendiği için, kadrolu öğretmen sayısı da buna göre şekilleniyor. Ancak sınıf mevcutları azaltıldığında, aslında öğretmen açığının çok daha fazla olduğu ortaya çıkıyor” dedi.
“ÜCRETLİ ÖĞRETMENLER AÇISINDAN DA BÜYÜK SORUNLAR BULUNUYOR”
Ücretli öğretmenlerin eğitimde büyük sorunlar yaşadığını ve yeteri maaşı bile alamadıklarını belirten Atabay, “Kadrolu ve güvenceli öğretmen atamaları yetersiz kaldığında, eksiklik ücretli öğretmenler ile giderilmeye çalışılıyor. Ücretli öğretmenlik ise hem atananlar hem de atanmayanlar açısından ciddi sorunlar barındırıyor. Atanan öğretmenler sözleşmeli olarak göreve başlıyor. Kendilerine, “Bakın, atanamayan binlerce kişi var. Size verilen işi sorgulamadan yapın, hukuka uygun olup olmadığına bakmadan talimatları yerine getirin” mesajı veriliyor. Bu durum, öğretmenleri baskı altında bırakıyor.
Ücretli öğretmenler açısından da büyük sorunlar bulunuyor. Öncelikle maaşları asgari ücretin altında kalabiliyor ve sigorta primleri tam yatırılmıyor. Örneğin, bir sınıf öğretmeni veya okul öncesi öğretmeni haftada 30 saat derse girse bile en fazla 23-24 bin TL civarında bir ücret alabiliyor. Ancak çoğu ücretli öğretmen bu kadar ders saatine ulaşamıyor. Ayrıca sigorta primleri, girilen ders saatine göre hesaplandığı için yatırılan gün sayısı eksik oluyor. Bu durum, ileride hizmet birleştirme yapılmak istendiğinde sorunlara yol açıyor. Sigortalı olarak sağlık hizmetlerinden faydalanabilmek için 30 günlük prim yatırılması gerekiyor, ancak bu süre bazı öğretmenler için 2-2,5 ayı bulabiliyor. Ayrıca rapor aldıklarında ya da hava koşulları nedeniyle okullar tatil olduğunda o günlerin ücreti kesiliyor” diye konuştu.
“SİGORTA PRİMLERİ EKSİK YATIRILDIĞI İÇİN ADETA “KAÇAK İŞÇİ” GİBİ ÇALIŞTIRILIYORLAR”
Ücretli öğretmenlerin ayrıcalıklardan uzak tutulduğunu anımsatan Atabay, “Genel anlamda, ücretli öğretmenlik devlet eliyle ucuz iş gücü çalıştırma yöntemi haline gelmiş durumda. Sigorta primleri eksik yatırıldığı için adeta “kaçak işçi” gibi çalıştırılıyorlar. Öğretmenlik mesleğine yıllarını vermiş ve atanmayı bekleyen yüz binlerce üniversite mezunu varken, bu şekilde geçici çözümler üretilmesi ciddi bir sorun teşkil ediyor. Sayıştay’ın 2022-2023 raporuna göre Türkiye’de en az 120 bin öğretmen açığı bulunuyor. Ancak hükümet her yıl sadece 10-15 bin öğretmen ataması yaparak, kalan açığı ücretli öğretmenlerle kapatmaya çalışıyor. Ayrıca sözleşmeli öğretmenler genellikle merkezde değil, kırsal bölgelerde ve uzak köylerde görevlendiriliyor. Ancak bu bölgelerde lojman bulunmadığından, öğretmenler aldıkları maaşın büyük bir kısmını ulaşım için harcamak zorunda kalıyor. Birçok öğretmen, sadece çevresindeki insanların “okudun ama çalışmıyorsun” dememesi için ücretli öğretmenlik yapıyor. Ancak bu maaşla bir aile kurmak, geçim sağlamak ya da geleceğe yönelik plan yapmak mümkün değil” ifadelerini kullandı.
KÖY OKULLARI AÇILMALI, TAŞIMALI EĞİTİMESON VERİLMELİ””
Ücretli öğretmenlik yerine köy okullarının açılması ve taşımalı eğitim sistemine ödenen ödeneğin kadrolu öğretmenlere verilmesi gerektiğinin altını çizen Atabay, “Çözüm olarak, iktidarın öğretmen açığını net bir şekilde belirleyerek, sınıf mevcutlarını düşürmesi, köy okullarını yeniden açarak taşınmalı eğitimi sonlandırması ve kadrolu, güvenceli öğretmen atamaları yapması gerekiyor. Van özelinde ise her yıl yaklaşık 2.000 civarında ücretli öğretmen görevlendiriliyor. Bu yıl ise merkezdeki öğretmenlerin resen görevlendirilmesiyle bu sayı 1.700-1.800 civarına düşmüş durumda. Ancak bu rakam bile, bölgedeki öğretmen açığının ne kadar büyük olduğunu gözler önüne seriyor” şeklinde konuştu.