İsrail’in Filistin’de başlattığı, Lübnan ve İran’ın dahil olduğu savaş büyüyor. İsrail’in Ortadoğu Projesi olarak başlattığı ve her geçen gün büyüttüğü savaşın Van’a etkileri nasıl olacak? Meseleyi Van YYÜ Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı Doç. Dr. Erkan Afşar ile konuştuk.
1947 yılında başlayan İsrail’in Filistin’i yok etme operasyonu 7 Ekim 2023 tarihinde tarihin en büyük vahşetine döndü. 7 Ekim tarihinde Hamas’ın İsrail’e karşı başlattığı beklenmedik saldırının ardından bir kez daha alevlenen savaş ortamı, İsrail’in misilleme olarak, Hamas’ın kontrolündeki Filistin bölgesi Gazze Şeridi’ne hava saldırıları yapılması ve katliam yapmasına neden oldu. Kökleri 20. yüzyılın ortalarına dayanan çatışma ve savaşın boyutu insanlık suçuna kadar ulaştı. İsrail, Filistin’de yarattığı katliamı ve vahşetin bir benzerini son günlerde Lübnan’da yaşatmaya başladı. Hizbullah Lideri’nin de öldürülmesiyle birlikte, savaşa İran da dahil oldu. Peki, olası İran-İsrail Savaşı’ndan Van ve Türkiye nasıl etkilenir? Yeni Doğu Gazetesi olarak yaşanan durumu ve Van ile ülkenin etkilenme durumunu ele aldık...
İran İslam Cumhuriyeti ile 534 kilometrelik sınıra sahip Türkiye, Kasr-ı Şirin Antlaşması’ndan bu yana aynı sınırlara sahip. Hiçbir politik, siyasi ve ekonomik savaşın yaşanmadığı Türkiye-İran ilişkileri dost ülke olarak devam ediyor. Kara sınırın en önemli merkezi olan ve yaklaşık 300 kilometrelik kara sınırını oluşturan Van bu ilişkide önemli bir noktada yer alıyor. İran ile ilişkilerin bu denli iyi olduğu bir süreçte İran ile İsrail arasında yaşanan gerilim Van’ı nasıl etkileneceği sorunu akıllara getiriyor. Gazeteniz olarak yaşanan son gelişmeleri ve etkisini Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi (YYÜ) Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı Doç. Dr. Erkan Afşar’a sorduk.
“YENİ BİR GELİŞME DEĞİL”
Afşar yaşanan gelişmelerle ilgili şunları söyledi: “Bu süreç, aslında yeni bir gelişme değil. İsrail’in özellikle geçen yıl, tam da 7 Ekim 2023 tarihinde başlayan işgal operasyonu, bugünkü gelişmelerin başlangıcıydı. İsrail, Ortadoğu'da istikrarsızlık yaratmaya çalışıyor ve bu süreçte İran, Lübnan gibi bölgesel aktörlerle de gerginlik yaşıyor. Son dönemde, Hizbullah liderinin öldürülmesi gibi olaylar da bu istikrarsızlaşma sürecinin bir parçası oldu. İsrail'in bu hamleleri, bölgeyi daha da karışık bir hale getirdi.”
AFŞAR: SON OLAYLAR BARDAĞI TAŞIRDI
İran’ın bölgesel güç olarak İsrail'e karşı önemli bir duruş sergilediğini belirten Afşar, “Son olaylar, bardağı taşıran son damla oldu ve İran, son yılların en ağır ve en kapsamlı füze saldırısını gerçekleştirdi. Dün akşam itibariyle yaklaşık 500, bazı kaynaklara göre 200 füze fırlatıldığı bildirildi. Ancak İsrail ordusu, bu sayının yaklaşık 150 civarında olduğunu açıkladı. İsrail, bu saldırıya askeri olarak sert bir karşılık vereceğini ifade etti. Saldırı emrinin İran dini lideri Ali Hamaney tarafından verildiği belirtildi.” Dedi.
BÖLGEYİ NASIL ETKİLEYECEK?
“Bu saldırının bölgeye etkisi de büyük olabilir” diyerek konuşmasını sürdüren Afşar şöyle konuştu: “İran’ın bölgesel güç olması, Türkiye, Lübnan ve Ürdün gibi ülkeleri de bu gerginliğin içine çekebilir. Türkiye açısından özellikle Van ile İran arasında önemli bir sınır var ve ticaret açısından bu bölge oldukça kritik. İsrail'in İran’a karşı büyük bir askeri operasyon başlatması çok olası görünmüyor, çünkü İran’ın arkasında Çin ve Rusya gibi büyük devletler bulunuyor. Bu nedenle, İsrail'in Lübnan'a yaptığı gibi kısıtlı bir askeri harekat yerine, üst düzey İranlı yetkililere veya generallere suikast düzenlenmesi daha muhtemel görünüyor. Ayrıca, Amerika ve diğer büyük güçlerin bu süreçteki rolü de önemli. Dün Amerika’dan İran’ın füze saldırısı yapacağına dair bir haber çıktı ancak daha sonra geri çekildi. İran ise Birleşmiş Milletler’in 51. maddesine göre meşru müdafaa hakkını kullandığını belirtiyor. Bu konuda İran’ın Birleşmiş Milletler daimi temsilcisinin de açıklamaları oldu.”
“TOPYEKÜN BİR SAVAŞ ZOR GÖRÜNÜYOR”
Afşar, “İsrail'in, İran’a karşı topyekün bir savaş başlatması zor görünüyor. İsrail rejimi, İran’ın toprak bütünlüğüne ve egemenliğine yönelik bir saldırı gerçekleşirse, buna misliyle karşılık vereceklerini ifade etti. Bu noktada, İran’ın dışında Rusya, Çin ve Amerika’nın rolleri de oldukça önemli. Amerikan seçimlerinin yaklaşması da bu süreci etkiliyor olabilir. Donald Trump’ın yeniden aday olduğu bu seçimlerde, İsrail yanlısı politikaların devam etmesi muhtemel. Trump döneminde Kudüs’ün başkent ilan edilmesi gibi İsrail’e büyük destekler sağlanmıştı. İfadelerini kullandı.
AFŞAR: OLUMSUZ ETKİLEYEBİLİR
Yaşanan olayların Türkiye ve Van üzerindeki etkisine değinen Afşar son olarak şunları belirtti: “Bu olayların Türkiye ve Van ekonomisi üzerindeki etkileri de göz ardı edilmemeli. İran’dan Van’a gelen turistler ve iki ülke arasındaki ticari anlaşmalar, bu gerginliklerden doğrudan etkilenecektir. Eğer İsrail, İran’a karşı geniş çaplı bir hamle yaparsa, bu durum ekonomik açıdan Türkiye’yi olumsuz etkileyebilir.”