Kredi kartında harcama neden artıyor?

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) blogunda yayımlanan bir yazıya göre, kart kullanımındaki artış, çoğunlukla borçlanma ihtiyacından ziyade harcama alışkanlıklarındaki değişimi yansıtıyor. Bu nedenle, yalnızca kredi kartı kullanımına dayanan analizlerin yanlış yorumlara yol açabileceği vurgulandı."Merkezin Güncesi" blogunda, TCMB Başdanışmanı Halil İbrahim Aydın, TCMB Müdürü Mehmet Salman Çolak ve Ekonomist Yavuz Yalçın’ın hazırladığı "Kartlı Harcama Tercihlerinde Son Dönem Eğilimler" başlıklı yazıda, kartlı harcamalardaki reel artış incelendi. Yazıda bireylerin nakit yerine kart kullanmaya yönelmelerinin bu artışın önemli bir nedeni olduğu belirtildi. Yazıda şu bilgilere yer verildi:Dijital kanalların yaygınlaşması ve yüksek enflasyonla birlikte nakit taşıma maliyetinin artması banka ve bireysel kredi kartlarının (BKK) kullanımını artırıyor. Kartların nakit avans ve vadeli ödeme imkânları ile tüketicilere borçlanma imkânı sunması da bu gelişime katkı sunuyor. Son yıllarda görülen yüksek enflasyonun da etkisi ile kartlı harcama bakiyesi nominal ve reel bazda belirgin bir şekilde yükseliyor. Bu yazıda, kartlı harcama bakiyesinde gözlenen reel artışı inceliyoruz ve ödeme aracı tercihlerinde bireylerin nakit yerine kart kullanımına yönelmesinin bu artışta önemli bir belirleyici olduğunu gösteriyoruz. ENFLASYONUN ALTINDA FAİZ AYRINTISITürkiye’de yaklaşık 28 milyon aktif kredi kartı kullanıcısı, 125 milyon kredi kartı, 191 milyon banka kartı bulunurken kartlı harcamaların toplam hacmi 12,8 trilyon Türk Lirası'na ulaştı (Grafik 1 ve Grafik 2). 2021 yıl sonundan 2023 yılının üçüncü çeyreğine kadar faizlerin enflasyonun görece altında kalması bakiye büyümesindeki hızlı artışta önemli rol oynadı. Ancak kredi kartı ile yapılan harcamaların artışında kartla borçlanma maliyetinin dışındaki faktörler de etkili. Kart ile yapılan harcamaların artmasında kartlı ödeme yöntemlerinin kullanım kolaylığı sunması, salgın dönemiyle birlikte temassız ödeme tercihinin hızlı bir şekilde artması ve nakit taşımanın azalması da önemli bir yer tutuyor.HARCAMALARDA ÜÇ KAT ARTIŞNitekim, aynı dönemde herhangi bir borçlanma imkânı sunmayan banka kartları ile yapılan harcamalarda kredi kartlarına göre daha yüksek oranda bir reel artış yaşanması bu görüşü destekliyor (Grafik 3).[1] 2015 yılından günümüze kredi kartıyla yapılan harcamalar reel bazda 2 kat artarken banka kartlarıyla yapılan harcamalar yaklaşık 3 kat artış gösteriyor. Bu artışın tamamına yakınının (kredi kartlarında yüzde 100’ü, banka kartlarında yüzde 80’i) 2021 yılı sonrasında gerçekleştiği görülüyor. PANDEMİ ETKİSİKredi kartı ile yapılan işlem adetleri Covid-19 salgını sonrası dönemde kartlı ödemede finansal teknolojilerin gelişmesinin de etkisiyle önemli oranda artıyor. Salgın öncesi dönemde BKK işlem adetleri yıllık yaklaşık 4 milyar civarında iken, 2024 yılı itibarıyla bu miktar 10 milyara yaklaşıyor. Ayrıca salgınla beraber ivmelenen ve ödeme sistemlerindeki teknolojik altyapının gelişimiyle desteklenen temassız ödeme tercihleri (banka kartı dahil) yaygınlaşmaya devam ediyor. 2015 yılında ayda yalnızca 2 milyon temassız ödeme işlemi yapılırken mevcut dönemde her ay 1 milyar adetin üzerinde temassız ödeme işlemi gerçekleşiyor (Grafik 4). TAKSİTSİZ İŞLEMDE ARTIŞÖdeme tercihlerinin nakit kullanımından kart kullanımına kayması hane halkı harcama türlerine de yansıyor. GSYİH’nin en büyük kalemi olan hanehalkı tüketim harcamalarında BKK ile taksitsiz yolla veya banka kartı ile yaptığı harcamaların payı son yıllarda artıyor. Örneğin, banka kartı ile yapılan harcamaların toplam hanehalkı tüketimindeki payı yüzde 6,8’den yüzde 10’un üzerine, taksitsiz kredi kartı payının ise yüzde 21’den yüzde 34’e ulaştı (Grafik 5). NAKİT YERİNE KARTLA İŞLEMİlaveten, BKK harcamalarının yaklaşık dörtte üçünün taksitsiz yolla yapılıyor olması ve nakit avans kullanım hacminin toplam kartlı harcamalarda düşük bir paya sahip olması da kredi kartlarının borçlanma amacıyla kullanılma eğiliminin düşük olduğu görüşünü destekliyor (Grafik 6). Dolaşımdaki paranın enflasyondan düşük büyüme oranı, daha fazla kişinin günlük işlemlerinde nakit yerine kartları tercih ediyor olduğu görüşünü destekliyor (Grafik 7). ENFLASYON BASKISIÖzetle, geçtiğimiz yıllarda tarihi yüksek seviyelere çıkan kartlı harcama bakiyeleri, tüketici ödeme alışkanlıklarında enflasyonist baskılar ve nakit yerine kart kullanımının getirdiği kolaylık nedeniyle ortaya çıkan önemli bir değişikliği yansıtıyor. Politika yapıcıların ve analistlerin ekonomideki talep koşullarını ve hane halkı borcunu değerlendirirken devam etmesi muhtemel bu davranış değişikliklerini dikkate alması gerekiyor. Çoğunlukla borçlanma ihtiyaçlarından bağımsız olan kart kullanımındaki artış, borçlu talebindeki artıştan ziyade harcama davranışındaki değişimi yansıttığı için, yalnızca kredi kartı kullanımı gibi geleneksel göstergelere dayalı çıkarımlar yanlış yorumlara neden olabiliyor. EMEKLİ EĞİLİMİBanka kartı endeks değerlerinin 2015 yılından bu yana BKK’nın üzerinde gerçekleşmesinde bazı unsurların etkili olduğu değerlendiriliyor. Baz etkisi (2015 yılında aylık banka kartı harcamaları kredi kartının yüzde 15’i iken mevcut dönemde yaklaşık 4’te biridir), emekli kesimin alışverişlerde banka kartı kullanma eğiliminin artması, yabancı (turistik veya yerleşik) kesimin banka kartı kullanma eğiliminin kredi kartına nazaran daha güçlü olması bu gelişmede öne çıkan unsurlardır.

Kredi kartında harcama neden artıyor?

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası blogunda yayımlanan yazıda kart kullanım verileri açıklandı. Kredi kartı kullanımın hangi sebeplerle arttığı ortaya çıktı.

Cebinde bu madeni paralardan olan köşeyi döndü

Af geliyor, 400 bin kişinin borçları silinecek

Market poşetlerine zam geliyor

Merakla bekleniyordu, Merkez Bankası faizi sabit tuttu

SRC belgesi alacaklar dikkat! Zam yolda

Ticaret Bakanlığı’ndan Kasım İndirimleri İçin Kritik Uyarılar

Maliyetler arttı, vatandaşlar geçinemiyor

Bankaların yarışı devam ediyor: 125 bin liranın getirisi ne kadar?

5 bin liralık banknot sesleri yükseliyor

Belediyenin Youtube kanalına 9 ay için 2 milyon TL aktarıldı