Van’da son yıllarda artan yaşam maliyetleri, asgari ücretle geçinmeyi giderek zorlaştırdı. Özellikle kira ve ev fiyatlarındaki ciddi yükseliş, şehirde barınmayı dahi sorun haline getirirken, ÖTV nedeniyle artan araç fiyatları ve akaryakıta yapılan zamlar vatandaşların bütçesini daha da daralttı. Ev sahibi olmak artık bir hayal haline gelirken, temel ihtiyaç maddelerine gelen zamlar, vatandaşları ekonomik çıkmaza sürüklüyor.
Bir yıl içinde ekmek, yumurta, kuru gıda, yağ, kırmızı et ve tavuk eti gibi temel gıda ürünlerine yapılan zamlar, asgari ücretle geçinmeyi neredeyse imkânsız hale getirdi. Özellikle öğrencisi olan aileler için bu durum daha da ağır bir yük oluşturuyor. Eğitim masrafları ve temel ihtiyaçların karşılanmasında zorlanan vatandaşlar, borçlanarak ya da farklı iş kollarında ek gelir arayışına yöneliyor. Çözüm arayan birçok aile, geçim derdi nedeniyle batıya göç ederek inşaat ve ağır işlerde çalışmayı tercih ediyor. Van’da vatandaşların ekonomik koşulları giderek kötüleşirken, yeni asgari ücretin ne kadar artacağı ve bu artışın temel ihtiyaçlara erişimde bir iyileşme sağlayıp sağlamayacağı büyük bir merak konusu.
Konuyla ilgili Yeni Doğu Gazetesine konuşan vatandaşlar artan maliyetler nedeniyle geçinemediklerini söyledi. Asgari ücretin aile geçindirmek için yeterli olmadığını söyleyen vatandaşlar yıl sonu yapılacak asgari ücret zammının artan enflasyona karşı yapılması gerektiğini söyledi. Asgari ücretin en 35 ila 40 bin TL olması gerektiğini belirten vatandaşlar aynı zamanda karar onay veren milletvekillerine de tepki gösterdi.
“KOŞULLAR ZORLAŞIYOR”
Yıl başı sonrası maliyetlerin yüzde yüzün üzerinde arttığını söyleyen İhsan Kara isimli bir vatandaş, "Asgari ücretin altında çalışıyoruz. Asgari ücret almıyoruz, daha doğrusu alamıyoruz. Özellikle doğu bölgelerinde bu kolay verilmiyor. Bence asgari ücretin iki katına çıkması gerekiyor çünkü her şey zamlanıyor. Günden güne fiyatlar artıyor; sabah geldiğimizde bir fiyat, akşam baktığımızda başka bir fiyat görüyoruz. Yetişemiyoruz; zamların artması şart. Millet aç karnına dayanıyor; başka bir seçenek yok. İnsanlar cebinden kısıyor. Yumurtanın sadece tanesi 8 TL, Köy yumurtası 16 liraya kadar yükselmiş, yoğurt 150, Süt 130 TL, ekmek 9 liradan satılıyor. Bana söyler misiniz, bu fiyatlara karşı bir aile nasıl geçinecek, bu kiralara karşı vatandaşlar bir evde nasıl oturabilecek. Bu haksızlık ülke bu anlamda son yüz yılın en kötü zamanını yaşıyor" dedi.
“GEÇİNEMİYORUZ”
Ali Kaya isimli bir vatandaş, "Van’da geçtiğimiz yıla oranla her ürüne ama kesintisiz her ürüne yüzde yüz zam yapıldı, bu zamların yanı sıra marketler kendi yanında ek bir zam daha uyguluyor. Bir yağ fiyatı iki market arasında bakınca aynı değil, bir yumurta fiyatına baktığınızda her markette ayrı bir fiyat tarifesi var. Eve bir yumurta almak isteyen asgari ücrete veya asgari ücretin alına çalışan bir vatandaşın market market gezmesi mi lazım. Birincisi denetim yok artık, kimse üzerine düşeni yapmıyor. Bu konut içinde öyle, bu araç içinde öyle, trafik içinde, gıda, kırtasiye her alan içinde geçerli, denetimler yetersiz ve yetkililerin tamamı bu anlamda sessiz. Asgari ücrete gelecek olursak 20 bin Yeterli değil, en az yüzde 35-40 artması lazım. Asgari ücretin en az 30 bin lira olması gerekiyor. Zaten geçinemiyoruz; tepenin başında bile evler 15-20 bin lira olmuş. Emekli olarak geçinemiyoruz, çalışan da hiç geçinemez. Şu anda 17 bin lira ile kimse geçinemez," ifadelerini kullandı.
“ZAM’A ZAM”
Muhammet Arslan isimli vatandaş ise, "Bir zamanlar 25 kuruşa alınan yumurtanın adedi şu an 8 TL, köy yumurtası almak istersen 15 İLA 20 TL, süt 5 litresi 40 ila 50 lira arasındaydı şu an 150 lira, yoğurt 50 liradan 250 Liraya yükselmiş. Kiralar en kötü kira 250 liraydı bugün aynı yerde 8 ila 10 bin TL. Bir ev bir aile bu şartlarda nasıl geçinecek. Geçen yıl asgari ücrete zam yapıldı, yıl içinde herhangi bir zam kararının alınmayacağı söylendi. Yıl içinde baktığımızda tam tersine bugüne kadar uygulanmayan zamlar uygulandı. Kemal Sunal’ın filmlerini izliyorduk şu an Kemal Sunal’ın filmlerinin içindeyiz, o anı yaşıyoruz, zam’a da zam uygulanıyor. Artık geçinemiyoruz, asgari ücret Hiçbir şekilde yeterli değil. Bu enflasyonla, bu ekonomide insanların biraz rahatlayabilmesi için en az 33-34 bin lira olması lazım. O bile yetmez ama insanları ucu ucuna kurtarabilir. 21-22 bin liranın asla yetebileceğini düşünmüyorum” diye konuştu.
“EVLİ VE KİRACI OLANLAR İÇİN BU RAKAM YETERLİ DEĞİL”
Zeki Arslan, asgari ücretle geçinmenin imkânsız olduğunu vurgulayarak, "Asgari ücretle çalışıyorum, hiç memnun değilim. Asgari ücret yetmiyor, artmalı. En az Türkiye'de şu anda 30.000 lira olması lazım. Şu anda bir mutfak masrafı 10.000 TL. Eğer kişinin iki tane öğrencisi varsa, aylık gideri 25.000 liraya denk geliyor. Adamın geriye aylık 5.000 lira kalıyor. Van gibi bir yerde bu para yetmez. Benim nezdimde en kötü 30.000 lira olması lazım çünkü geçim çok zor. Millete yetmiyor; bakın herkesin cebinde 3-5 tane kredi kartı var ve hepsinin limiti dolmuş. Gerçekten asgari ücret olan 17.000 lira kimseye yetmiyor. Bekar birine bile yetmiyor; özellikle evli ve kiracı olanlar için bu rakam hiç yeterli değil" dedi.
“HAYATIN HER ALANINDA CİDDİ BİR ARTIŞ VAR”
Abdulselam Özarslan, işveren olarak asgari ücretle çalışanların yaşadığı zorluklara dikkat çekerek, "Benim elemanlarım asgari ücretle çalışıyor. Asgari ücret kimseye yetmiyor. Hayat pahalı, sürekli artıyor. Ben kendim asgari ücretle çalışmıyorum ama asgari ücretle çalışanlara bu para yetmeyeceğini düşünüyorum. Bugün baktığınızda ev kiraları ve alışveriş fiyatları çok yüksek; hayatın her alanında ciddi bir artış var" ifadelerini kullandı.
“ASGARİ ÜCRET TATMİN ETMELİ”
Muhammed Dedeoğlu, asgari ücretle geçinmenin zorluğuna dikkat çekerek, "Evet, asgari ücret alıyorum ve bence artmalı. Çünkü kiradayım ve evliyim. Benim kiram 12.000 lira, mutfak giderim 7.000 lira, ekstra olarak da çocuk masrafı ve hastane için 5.000 lira harcıyorum. Yani bu giderler yetmiyor. Asgari ücretin artması gerekiyor," dedi. Dedeoğlu'nun açıklamaları, evli ve kirada yaşayanların yaşadığı ekonomik sıkıntıları vurguluyor. Artan kiralar ve yaşam giderleri, asgari ücretle geçinen bireyler için ciddi bir sorun haline geliyor.
“285 BİN TL ALAN VEKİL ASGARİ ÜCRETİ BELİRLEYECEK”
Milletvekillerinin asgari ücret kararına karşı gelmelerini ve vatandaşın refahı için beklenilen ücretin yapılması için çalışması gerektiğini söyleyen Ali Akan isimli vatandaş, “Milletvekili maaşı 170 bin TL. Türkiye'de asgari ücret ise net 17.002 TL. Dolayısıyla Türkiye'de vekil maaşı asgari ücretin 10 katı durumunda. Emekli milletvekili maaşı 110 bin 995 TL. En düşük emekli maaşı ise 12.500 TL. Yani emekli bir milletvekili, en düşük emekli maaşı alan bir emekliden yaklaşık 9 kat daha fazla maaş alıyor. TBMM'de bulunan milletvekillerinden hem emekli hem de milletvekili olanların maaşı ise 285 Bin TL'yi buluyor. Bu maaşı alanlar asgari ücretimi beliriyor. Meclis lokantasında yemek fiyat listesine göre pilav 10 TL, cacık 5 TL, kayısı kompostosu 11 TL, ve İspir fasulyesi 42 TL, bunu dışarıda yediğimizde ne kadara mal olur 200 lirayı geçer, oy verip seçtiğimiz başımıza vekil diye koyduğumuz insanlar, kalkıyor bu insanlara bu maaş yeter diyor. Artık insanlarda gülecek, mutlu olacak, yaşanılacak bir hal bırakmadılar. Buna bir de kendi esnafımız ekleniyor, bir ürüne kendi imanını da ekleyerek satışı yapıyor. Artık geçinemiyoruz, bundan sonra ne olacağını da kestiremiyoruz, Allah yardımcımız olsun” şeklinde konuştu.