Maymun çiçeği sadece dokunarak mı bulaşıyor, belirtileri neler?

DSÖ'nün maymun çiçeği virüsü için acil durum çağrısında bulunması dünya genelinde paniğe neden oldu. Genelde 2-4 haftada kendiliğinden geçmesi beklenen hastalığın belirtileri arasında ateş, baş ağrısı, yorgunluk, lenf bezlerinde şişlik ve cilt döküntüleri var. Adının aksine maymunlardan daha çok sincap, sıçan, fare gibi kemirgenlerde bulunan ve onlardan insana geçen hastalık, ayrıca virüsle kirlenmiş eşyalarla yakın temas sonucunda bulaşıyor.Dünya genelinde 524 kişinin ölümüne yol açan maymun çiçeği hastalığıyla ilgili vaka sayısı her geçen gün artıyor. Bu yıl bildirilen vaka sayısı ise 14 binden fazla. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) yaptığı son açıklamada, maymun çiçeği virüsünün uluslararası önem arz eden bir halk sağlığı acil durumu olduğunu söyledi.Dün medya kuruluşlarının Ankara temsilcileriyle bir araya gelen Sağlık Bakanı Kemal Memişoğlu da konuyla ilgili bir açıklamada bulundu. Memişoğlu, "Maymun çiçeği ve COVID-19 ile ilgili gelişmeleri takip ediyoruz. Ancak şu anda herhangi bir alarm durumumuz söz konusu değil" ifadelerini kullandı.İşte DSÖ'nün uyarısı sonrası dünyayı paniğe sürükleyen hastalıkla ilgili bilgiler:Maymun çiçeği yeni bir hastalık mı?1958'de maymunlarda tespit edildikten sonra insanlarda ilk olgu 1970'te Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde görüldü. 1958'de araştırma laboratuvarındaki maymunlarda çiçek benzeri bir salgın yapınca farkına varılan hastalık bu nedenle "maymun çiçeği" adını aldı.Başta Nijerya ve Kongo Demokratik Cumhuriyeti olmak üzere, Orta ve Batı Afrika'daki tropikal yağmur ormanlarının bulunduğu 11 ülkede görülen hastalığın sıklığı tam olarak bilinmiyor. Afrika'da her yıl birkaç yüz vaka olduğu tahmin ediliyor. Hastalık zaman zaman Afrika kıtasından enfekte hayvanlar veya insanlar aracılığıyla diğer kıtalara taşınıyor, fakat buralarda az sayıda insanın etkilendiği ve bölgesel vaka kümelenmeleri görülüyor.Hastalığın etkeni nedir?Maymun çiçeği, çiçek virüsüne akraba bir DNA virüsü. Batı Afrika ve Orta Afrika (Kongo Havzası) olmak üzere iki alt tipi bulunuyor. Batı Afrika, Kongo türüne göre daha hafif seyirli hastalık yapıyor. Şu an genetik analizler tamamlanmamış olsa da Afrika dışında görülen vakaların Batı Afrika alt tipi olduğu öngörülüyor.Nasıl bulaşıyor?Adının aksine maymunlardan daha çok sincap, sıçan, fare gibi kemirgenlerde bulunan ve onlardan insana geçen hastalık, ayrıca enfekte insan veya virüsle kirlenmiş giysi, havlu, çarşaf gibi eşyalarla yakın temas sonucunda bulaşıyor. Virüs; sağlıklı kişilere, ciltte gözle görülemeyecek çatlaklar/çizikler, mukozalar (ağız, burun, göz) veya solunum sistemi aracılığıyla giriyor.İnsandan insana bulaşmanın büyük solunum salgısı damlacıklarıyla olduğu düşünülüyor. Hastalığın uzak mesafelere gidemeyen büyük damlacıklarla bulaşması, yüz yüze, uzun süreli ve yakın temasla oluyor.Belirti ve bulguları neler?Maymun çiçeği, ateş, baş ağrısı, yorgunluk, yaygın vücut ağrıları, lenf bezlerinde şişlik ve cilt lezyonlarına (döküntü) neden oluyor. Lenf bezi şişliği, maymun çiçeğinin, çiçek, su çiçeği ve kızamıktan ayıran en önemli belirtisi. Yakınmalar, virüsle temastan ortalama 6-13 gün sonra ortaya çıkıyor.İlk 5 gününde ateş, şiddetli baş ağrısı, lenf bezlerinde şişme, sırt ağrısı ve aşırı halsizlik yaşanan hastalıkta, ciltteki döküntüler de ateş başladıktan sonra 1-3 gün içinde görülüyor. Avuç içi, ayak, ağız içi, genital bölge ve gözlerdeki lezyonlar, kabuk bağlayıp düşmesiyle ortadan kalkıyor.Tanı nasıl konuluyor?Maymun çiçeği hastalığından şüphelenilen durumlarda, belirti gösteren kişilerin son bir ay içinde riskli bölgelere seyahat edip etmedikleri ya da benzer belirtileri olanlarla yakın temasları olup olmadığının sorgulanması gerekiyor.Kan örnekleriyle tanı konulamayan hastalık, kanda çok kısa süre kaldığı için PCR'la saptanamıyor. Antijen ve antikor testlerinin de daha önce uygulanan çiçek aşısı gibi nedenlerle her zaman doğru sonuç vermeyeceği düşünülüyor. Hastalık şüphesinde lezyonlardan uygun şekilde ve gerekli güvenlik önlemleriyle alınıp paketlenen örneklerin "biyogüvenlik düzeyi 2 olan" laboratuvara gönderilmesi gerekiyor.Maymun çiçeği hastalığı teyit edilen hayvan veya kişilerle temas edenlerin son temastan sonraki 21 gün boyunca belirti ve bulgular açısından izlenmesi gerekiyor.Belirtisiz enfeksiyon olabilir mi?Net olmamakla birlikte maymun çiçeğinin Kovid-19 gibi belirtisiz hastalık yapmadığı düşünülüyor. Enfekte kişilerde belirtilerin ortaya çıkması, bu kişilerin fark edilmesini ve izolasyona alınmasını sağlayacağından, maymun çiçeğinin toplumda Kovid-19 veya belirtisizken bulaşan diğer enfeksiyonlar kadar yayılması beklenmiyor.Maymun çiçeği öldürücü mü?Maymun çiçeği, genellikle 2-4 hafta içerisinde kendiliğinden iyileşiyor. Ancak bağışıklığı baskılanmış kişilerde ve küçük çocuklarda ağır hastalık görülebiliyor. Genel olarak hastalananlardan, çoğunluğunu küçük yaştaki çocukların oluşturduğu yüzde 3-6'sı kaybediliyor.AB, 215 BİN DOZ AŞI BAĞIŞLADIÖte yandan; Avrupa Birliği (AB) Yüksek Temsilcisi Josep Borrell salgının kontrol altına alınması için 10 milyon doz aşıya ihtiyaç olduğunu vurgulayarak, "Afrika'da Mpox salgını sağlık açısından acil bir durumdur. kontrol altına almak için 10 milyon aşıya ihtiyaç vardır. Küresel eylem ve dayanışma aciliyet arz etmektedir. Bu çabanın ön saflarında yer alan ortaklarımızla birlikte etkilenen ülkelere bağışlanmak üzere 215 bin aşı dozunu güvence altına aldık" açıklamasında bulundu.