Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından hazırlanan İşlenmeyen Tarım Arazilerinin Tarımsal Amaçlı Kiraya Verilmesine İlişkin Yönetmelik Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Yönetmelik, mülkiyeti gerçek ve tüzel kişilere ait ve üst üste iki yıl süreyle işlenmeyen tarım arazilerinin, Bakanlıkça tarımsal amaçlı sezonluk olarak kiraya verilmesine ilişkin iş ve işlemleri kapsıyor. Kiraya verilecek arazilerin tespiti amacıyla il veya ilçe müdürlüğü bünyesinde Arazi Tespit Komisyonu oluşturulacak. Yeni Doğu Gazetesi olarak yönetmeliği Van Yüzüncü Yıl (YYÜ) Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Murat Tunçtürk ile konuştuk. Tunçtürk, “Bu tür bir uygulamanın, atıl durumda olan arazilerin tekrar tarımsal üretime kazandırılması açısından önemli olduğunu düşünüyorum. Bu durum hem bölge halkı hem de Türkiye ekonomisi için katma değer
sağlayacaktır.” Dedi
Mülkiyeti gerçek ve tüzel kişilere ait ve üst üste iki yıl süreyle işlenmeyen tarım arazileri, Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından tarımsal amaçlı sezonluk olarak kiraya verilecek.
Bakanlık tarafından hazırlanan İşlenmeyen Tarım Arazilerinin Tarımsal Amaçlı Kiraya Verilmesine İlişkin Yönetmelik Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Yönetmelik, mülkiyeti gerçek ve tüzel kişilere ait ve üst üste iki yıl süreyle işlenmeyen tarım arazilerinin, Bakanlıkça tarımsal amaçlı sezonluk olarak kiraya verilmesine ilişkin iş ve işlemleri kapsıyor.
Üst üste iki yıl süreyle işlenmeyen tarım arazileri, arazinin vasfının değiştirilmemesi ve kiralayan tarafından tarımsal üretimde kullanılması şartıyla Bakanlıkça sezonluk olarak kiraya verilecek. Kiraya verilecek arazilerin tespiti amacıyla il veya ilçe müdürlüğü bünyesinde Arazi Tespit Komisyonu oluşturulacak. Arazi Tespit Komisyonu il müdürlüğünde il müdür yardımcısı veya şube müdürü, ilçe müdürlüğünde ilçe müdürü başkanlığında toplanacak. Komisyon, başkan dahil toplam beş asil iki yedek üyeden oluşacak.
“3 MİLYON HEKTARLIK BİR ALAN MEVCUT”
Bakanlığın açıklamış olduğu yönetmenliği Gazeteniz olarak Van Yüzüncü Yıl (YYÜ) Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Murat Tunçtürk ile konuştuk. Tunçtürk ilk olarak şunları söyledi:
“Şimdi hem olayı ülke bazında hem de il bazında değerlendireceğim. Ülke bazında baktığımızda, ülkemizde yaklaşık olarak 38 milyon 462 bin hektarlık bir alanımız var. Ekilen alanımız ise 23 milyon 865 bin hektar. Ülke bazında bakıldığında, ekilmeyen alanımız yaklaşık olarak üç milyon hektar civarında. Bu, ekilen alanın yaklaşık yüzde 15’ine tekabül ediyor. Yani her yıl ekilmesi gereken ancak ekilmeyen 3 milyon hektarlık bir alan mevcut.”
TUNÇTÜRK: YÜZDE 17
HİÇ KULLANILMIYOR
Van’ın tarıma uygun arazi ve ekili alanları hakkında da bilgiler veren Tunçtürk, “Bu durumu İlimize uyarladığımızda, Van'da toplamda 2.1 milyon hektar civarında bir alan bulunuyor. Van’da tarıma uygun arazi miktarı 340 bin hektar. Ancak bu arazinin 58 bin hektarı kullanılmıyor ve 66 bin hektarı ise nadasa bırakılıyor. Yani her yıl tarıma uygun arazilerin yaklaşık yüzde 20’si nadasa bırakılıyor veya ekim yapılmıyor. Aynı zamanda yüzde 17 ise hiç kullanılmıyor. Bu rakamları değerlendirdiğimizde, tarım açısından kullanılmayan önemli bir potansiyelin olduğunu görüyoruz.” İfadelerini kullandı.
“EKONOMİ İÇİN KATMA DEĞER SAĞLAYACAK”
Yönetmeliğin faydalı bir çalışma olduğunu dile getiren Prof. Dr. Murat Tunçtürk şöyle devam etti: “Son yıllarda kırsaldan kente göçün artması, miras yoluyla kalan büyük arazilerin bölünmesi, iklim değişiklikleri, tarımsal kuraklık, tarım arazilerindeki hissedarların anlaşamaması, tarımsal ürünlerdeki fiyat dengesizlikleri ve tarımsal girdi maliyetlerinin artması gibi sebeplerle her yıl ekilebilir arazilerimizde azalma görülmektedir. Bu nedenle, ekilmeyen arazilerin tarımsal amaçlı kiraya verilmesiyle ilgili çıkan yönetmeliği mantıklı buluyorum. Bu tür bir uygulamanın, atıl durumda olan arazilerin tekrar tarımsal üretime kazandırılması açısından önemli olduğunu düşünüyorum. Bu durum hem bölge halkı hem de Türkiye ekonomisi için katma değer sağlayacaktır.”
KİMLER KOMİSYONDA
YER ALMALI?
“Komisyonda kimler yer almalı” sorumuzu yanıtlayan Tunçtürk, “Yönetmelik kapsamında kurulacak arazi tespit komisyonlarında kimlerin yer alması gerektiği sorusu da önemlidir. Bu komisyonlarda üniversitelerin ziraat fakültelerinden konu uzmanları, köy muhtarları veya köy heyetinden birileri, tarım teşkilatlarından ziraat mühendisleri, tapu ve kadastrodan harita mühendisleri ve arazinin verimliliğinin veya su yapısının incelenmesi için jeoloji mühendislerinin bulunması gerektiğini düşünüyorum.” Dedi.
TUNÇTÜRK: TARIM İÇİN FAYDALI OLACAKTIR
Tunçtürk son olarak şunları ifade etti: “Bu şekilde, farklı disiplinlerden gelen uzmanların bir araya gelmesiyle, atıl arazilerin tespiti ve kiraya verilmesi sürecinin daha sağlıklı yürütülebileceği kanısındayım. Arazilerin tespiti ve dağıtımında kontrol ve denetim mekanizmalarının eksikliği durumunda sorunlar yaşanması kaçınılmazdır. Bu yüzden, doğru üretim modellerinin seçilmesi, bölgeye göre ürün deseninin belirlenmesi ve üretim aşamasında gerekli denetimlerin yapılması büyük önem taşımaktadır. Sonuç olarak, bu kiralama uygulamasının Türk tarımı için faydalı olabileceği kanısındayım. Eğer dediğim şartlara uyulursa, bu uygulamanın sağlıklı bir şekilde ilerleyeceğine inanıyorum.”
KİRALANACAK TARIM
ARAZİLERİNİN TESPİTİ
Arazi Tespit Komisyonu, kadastro parsel verileri, uydu görüntüleri, coğrafi bilgi sistemleri, diğer kamu kurumlarından elde edilecek veriler üzerinden yapılacak çalışmalar ve yerinde gerçekleştirilecek arazi kontrolleriyle işlenmeyen tarım arazilerini tespit edecek. Tespit çalışmalarına altlık teşkil edebilecek veriler Bakanlıkça sağlanacak.
İşlenmeyen tarım arazilerinin tespitinde, içinde bulunulan yılın 1 Eylül tarihi ile bölgelere göre değişen hasat dönemi dikkate alınarak en geç takip eden yılın 31 Ağustos'a kadar olan süre dikkate alınacak. Arazi Tespit Komisyonu tarafından yapılan kontrol sürecinin tamamlanmasının ardından, ekonomik bütünlüğü sağlayan parseller ve ekonomik bütünlük kapsamı dışında kalıp Arazi Tespit Komisyonunca ekonomik tarımsal üretim yapılacağı değerlendirilen parseller tespit edilecek.
Dikili ve örtü altı tarım arazileri kiralama işlemleri kapsamına alınmayacak. Arazi sınıfı, parsel büyüklüğü ve verimlilik durumu tarımsal üretim için ekonomik olmayan arazilerin bu durumu tutanak altına alınmak sureti ile o yılki kiralama işlemlerine dahil edilmeyebilecek. Parselin bir kısmında işlenmeyen arazinin tespit edilmesi durumunda bu kısımlar işlenmeyen tarım arazisi kapsamında değerlendirilebilecek. Kira bedeli, Komisyon tarafından takdir edilen rayiç kira bedelinden düşük olamayacak. Komisyon, kesinleşen kiralanacak tarım arazileri listesini, elektronik ortamda ve il müdürlüğü internet sitesinde yedi gün süre ile ilan edecek. İlan edilen tarım arazilerini kiralamak isteyenler, tarım arazisi kiralama talep formunu eksiksiz olarak doldurarak ilan süresi içerisinde il müdürlüğüne başvuru yapacak. Kiralama başvuruları Tarım Arazileri Değerleme ve Edindirme Bilgi Sistemi üzerinden de gerçekleştirilebilecek.
YERLEŞİM YERLERİNDE İKAMET EDENLERE
YAPILACAK
Kiralama öncelikli olarak, kiraya verilecek tarım arazisinin bulunduğu yerleşim yerinde ikamet edenlere, sivil toplum kuruluşlarına ve meslek odalarına yapılacak. Öncelikli gruplardan birden fazla istekli çıkması halinde en yüksek teklifi verene, öncelikli gruplardan istekli çıkmaması halinde ise diğer isteklilerden en yüksek teklifi verene kiralama yapılacak. Kiraya verilecek tarım arazisi, sözleşme tarihinden itibaren on beş gün içinde arazi teslim tutanağı ile kiracısına teslim edilecek.
Kiralanan tarım arazileri Bakanlıkça belirlenen kayıt sistemlerine kaydedilecek ve kiracılar bu arazilerle ilgili tarımsal desteklerden yararlandırılacak. Kira bedeli arazi sahibine ödenecek. Arazi maliklerine veya hak sahiplerine ulaşılamaması halinde, kira bedelleri Bakanlıkça belirlenecek bir kamu bankasında araziye özgülenerek açılacak üçer aylık vadeli hesapta nemalandırılacak. Mülkiyeti ihtilaflı tarım arazilerinde ihtilafın giderilmesi halinde biriken kira geliri ve ferileri hak sahiplerine payları oranında dağıtılacak. Kiracı, kiraladığı tarım arazisini Yönetmeliğe ve kira sözleşmesine aykırı kullanması durumunda, arazi maliklerinin haklarının saklı kalması kaydıyla, takip eden yılda bu Yönetmelik kapsamında yapılacak kiralamalara teklif veremeyecek.
KİRA BEDELİNİN TESPİTİ
Tarım arazilerinin rayiç kira bedelinin tespitinde emsal olarak kullanılmak üzere, kiralanacak tarım arazisi ile benzer özellikte ve aynı yerleşim yerinde bulunan en az üç adet kiralanmış tarım arazisi tespit edilecek. Emsal olarak kullanılacak tarım arazisinin belirlenmesinde akrabalar ve hissedarlar arası kiralama, sosyal nedenlerle kiralamalar gibi özel amacı olan kiralama bedellerinin piyasa koşullarını temsil kabiliyetlerine dikkat edilecek.