Van’da kış mevsimiyle birlikte doğalgazın ulaşmadığı bölgelerde ısınmak için kullandığı yardım kömürü ve benzeri yakıcı maddeler kentte hava kirliliğine neden oluyor. Yüzde 55 civarında orta düzeyde bulunan hava kirliği sorunu giderek artmaya devam ediyor, vatandaşlar temiz hava yerine zehir soluyor. Konuyla ilgili açıklamada bulunan Van Çevre Derneği (ÇEVDER) Başkanı Ali Kalçık, Van’da kış aylarında yaşanan hava kirliliği Van’ın temel sorunları arasında yer aldığını ifade etti. Yardım kömürü gibi etkenlerin havayı kirlettiğine dikkat çeken Kalçık, kent geneline doğalgaz hatlarının çekilmesi ve doğalgaz kullanımının yaygınlaşması gerektiğini söyledi.
KALÇIK: VAN’DA HAVA KİRLİLİĞİ FELAKET BOYUTUNDA
Van’da hava kirliliği, özellikle sabah ve akşam saatlerinde sobaların yoğun şekilde yakıldığı dönemlerde insan sağlığını tehdit eden boyutlara ulaşıyor. Kalçık, bu durumu “Hava kirliliği genzi yakan, dayanılmaz bir seviyede. Özellikle soğukların başlamasıyla birlikte yaşlılar, çocuklar ve hastaların dışarı çıkmasının dahi tehlikeli olduğu bir döneme giriyoruz. Bu durum, yıllardır devam eden ve çözülemeyen bir sorun,” sözleriyle ifade etti.
Kalçık, Van’da sanayinin olmamasına rağmen yaşanan hava kirliliğinin temel sebebinin, ısınma amacıyla kullanılan kalitesiz ve düşük kalorili kömür olduğunu belirterek, şu değerlendirmede bulundu: “Kömür, Van’daki hava kirliliğinin başlıca kaynağı. İnsanlar, ısınmak için mecburen kömür kullanıyor. Ancak kullanılan kömürlerin kalitesiz ve düşük kalorili olması, sorunu daha da derinleştiriyor. Bu, çözüm bekleyen ciddi bir problemdir.” Hava kirliliği nedeniyle kış aylarında yaşanan bu olumsuz durumun, özellikle çocuklar, yaşlılar ve kronik hastalıkları olan bireyler için ciddi riskler oluşturduğu vurgulanıyor. Sorunun çözümü için kalıcı önlemler alınması gerektiği dile getiriliyor.
KALÇIK: DOĞALGAZ SORUNU VAN’DAKİ HAVA KİRLİLİĞİNİ DERİNLEŞTİRİYOR
Kalçık, Van’da yaşanan hava kirliliğinin önemli bir nedeni olarak doğalgaz altyapısındaki yetersizlikleri gösterdi. Ankara’da düşük kaliteli kömürlerin kullanımının yasak olduğunu hatırlatan Kalçık, “Ankara, Van kadar kirli bir şehir değil, çünkü her sokağına doğalgaz ulaştırılmış durumda,” dedi.
“DOĞALGAZ ŞART”
Van’a doğalgazın yaklaşık 12 yıl önce getirildiğini belirten Kalçık, bu süreçte beklenen altyapı çalışmalarının büyük oranda tamamlanmadığını vurguladı. “Doğalgaz ilk geldiğinde, 5 yıl içinde Van’ın tüm bölgelerine altyapının tamamlanacağı taahhüt edilmişti. Ancak bugüne kadar kentin yalnızca yüzde 20-25’lik bir kısmına doğalgaz ulaşabildi ya da hiç ulaşamadı. Bu, büyük bir sorumsuzluk örneğidir ve Van’daki hava kirliliğinin önemli sebeplerinden biridir.” Kalçık, doğalgazın Van genelinde yaygınlaştırılmasının, hem hava kirliliğini azaltmak hem de halk sağlığını korumak adına acil bir ihtiyaç olduğunu belirtti.
“CİDDİ BİR ÇEVRE VE SAĞLIK FELAKETİDİR”
Van’daki hava kirliliğinin bir diğer önemli nedeninin, 2011 yılında yaşanan deprem sonrası yapılan konutlarda düşük kaliteli kömür kullanımından kaynaklandığını belirtti. Edremit ilçesinden Van’a kuşbakışı bakıldığında hava kirliliğinin çıplak gözle bile fark edildiğini ifade eden Kalçık, “Edremit’ten baktığınızda, Van’ın üzerine çöken yoğun bir sis bulutunu net bir şekilde görebilirsiniz. Bu sis bulutu, yerleşim alanlarına çökerek özellikle gündüz ve akşam saatlerinde insanların nefes almakta zorlandığı bir duruma neden oluyor. Bu durum ciddi bir çevre ve sağlık felaketidir.” Dedi. Kalçık, hava kirliliğinin özellikle yaşlılar, çocuklar, nefes darlığı çekenler ve diğer sağlık sorunları olan kişiler için büyük bir tehdit oluşturduğunu vurguladı. Yetkililerin bu ciddi soruna karşı yetersiz kaldığını söyleyen Kalçık, “Bu felaket karşısında yetkililer yalnızca seyirci kalıyor,” diyerek durumun ciddiyetine dikkat çekti.
KALÇIK’TAN ÇÖZÜM ÖNERİLERİ
Van’da yaşanan hava kirliliği sorununa çözüm için Kalçık, şu önerilerde bulundu: Doğalgazın yaygınlaştırılması, Güneş enerjisinin kullanımının artırılması, Kalitesiz kömürün il sınırından içeri sokulmasının engellenmesi, Yakıt değeri yüksek, yıkanmış kömürlerin tercih edilmesi, Egzoz gazlarının minimize edilmesi, Araçların egzoz gazı ölçümlerinin yılda bir defadan daha sıkı şekilde denetlenmesi.
HAVA KİRLİLİĞİ VE METEOROLOJİK ETKENLER
Sanayi devriminden bu yana hayatımıza giren hava kirliliği, doğa veya insan kaynaklı salımların atmosferde kirletici maddelerin birikmesine neden olduğu ve bu maddelerin belirli seviyeleri aşarak canlı ve cansız varlıklar üzerinde olumsuz etkiler yarattığı bir durumdur. Hava kirliliği, kentsel alanlarda genellikle kükürtdioksit (SO₂) ve partikül madde (PM) konsantrasyonlarının ölçülmesiyle tespit edilir. Son yıllarda yer seviyesi ozonu da özellikle gelişmiş ülkelerde kentsel hava kirliliğinin önemli bir göstergesi haline gelmiştir.
KENTSEL HAVA KİRLİLİĞİNİN NEDENLERİ
Kentlerde hava kirliliğine yol açan başlıca etmenler şunlardır: Kirletici kaynaklar: Yakıt kalitesi, endüstriyel faaliyetler, nüfus yoğunluğu gibi unsurlar. Topoğrafya ve coğrafik koşullar: Dağlık alanlar, vadiler gibi coğrafik yapı. Meteorolojik şartlar: Enverziyon (sıcaklık terselmesi), karışma yüksekliği, sıcaklık, rüzgar, nem vb.
SICAKLIK TERSELMESİ (ENVERZİYON) NEDİR?
Atmosferde normal şartlarda sıcaklık, yükseklik arttıkça her 100 metrede 0.5-1.0°C arasında azalır. Ancak bazı durumlarda sıcaklık, yükseklikle azalmak yerine artabilir. Bu duruma "sıcaklık terselmesi" ya da "enverziyon" denir.
Enverziyon iki şekilde oluşabilir: Yer Seviyesi Enverziyonu: Yerden itibaren başlayarak oluşur. Yüksek Seviye Enverziyonu: Daha üst seviyelerde meydana gelir. Enverziyonun Hava Kirliliği Üzerindeki Etkisi
Sıcaklık terselmesi sırasında enverziyon tabanı, yükselen hava hareketlerinin sınırını oluşturur. Bu durumda:
Hava hareketleri çok zayıflar veya tamamen durur. Su buharı ve atmosferik kirleticiler yükselemez ve yatay yönde taşınamaz. Bu durum, kirletici maddelerin atmosferde yoğunlaşmasına ve hava kirliliği probleminin artmasına neden olur. Enverziyonun şiddeti, süresi, kalınlığı ve yerden yüksekliği, yaşanan hava kirliliğinin yoğunluğunu doğrudan etkiler.
HAVA KİRLİLİĞİNİN ETKİLERİ
Özellikle kış aylarında yoğun olarak karşılaşılan hava kirliliği, insan sağlığı üzerinde ciddi olumsuz etkiler yaratır ve bazı durumlarda ölümlere yol açabilir. Geçmişte, dünya genelinde büyük hava kirliliği olayları, yüzlerce insanın hayatını kaybetmesine neden olmuştur.
